Przejdź do treści
Strona główna
  • O nas
  • Dokumenty
    • Statut
    • Zarząd
  • Aktualności
  • Kieleckie zabytki
  • Kontakt

Ścieżka nawigacyjna

  1. Strona główna
  2. Historia wzgórza Karscha

Historia wzgórza Karscha

Kwiecień 27, 2025
Profile picture for user Marzena Nosek
By Marzena Nosek
  • facebook-f
  • twitter
  • envelope
  • print
Dworek Karscha
Wzgórze Karscha
Wzgórze Karscha - słodownia

Dobrze znany kielczanom dworek Karscha ma już blisko 180-letnią historię. W 1850 r. narożną parcelę między obecnymi ulicami Ogrodową i Jana Pawła II, sięgającą aż do ulicy Krakowskiej wydzierżawił od rządu Aleksander Dunin-Borkowski, ówczesny budowniczy powiatu kieleckiego. Wybudował na niej 7-osiowy dworek, w którym zamieszkał z rodziną, od wschodu oficynę, a od zachodu budynek mieszczący stajnię, wozownię i spichlerz. Od strony, południowej na tyłach domu, założył ogród i sad, którego dzikie resztki usunięto kilka lat temu.

Aleksander i Ludwika Borkowscy mieszkali w dworku przez 18 lat. W 1868 r. odsprzedali go rodzinie Stumpfów z Radomia. Sami przenieśli się do dużego domu wybudowanego tuż obok, przy ulicy Ogrodowej 5.

Już rok później Ferdynand Stumpf rozpoczął prace budowlane. Dworek został przedłużony i zyskał skrzydła wschodnie i zachodnie. Na obszernej działce znalazło się miejsce także na murowane budynki browaru. Przy południowo-zachodnim narożniku stanęła kwadratowa, sklepiona i podpiwniczona lodownia. Bliżej ulicy Ogrodowej postawiono czterokondygnacyjną kwadratową wieżę, mieszczącą suszarnię słodu. Przylegał do niej młyn słodowy, a tuż za nim w okrągłym budynku mieścił się czterokonny kierat. Pełnił on podwójną rolę: pompował wodę do zbiornika znajdującego się na strychu wschodniego skrzydła oraz dostarczał energię do browaru. Od 1877 r. konie zastąpiła maszyna parowa. Całość uzupełniał wolnostojący budynek, w którym przechowywano uwarzone piwo. Posesja od strony obecnych ulic Ogrodowej i Jana Pawła II została otoczona kamiennym murem podzielonym na ślepe arkady, a na nim zamontowany był drewniany parkan. Tuż przy ulicy Ogrodowej ustawiono niewielką altanę, w której sprzedawano gotowe piwo. Projekt całego założenia przygotował ówczesny architekt gubernialny Franciszek Ksawery Kowalski.

Po śmierci Ferdynanda Stumpfa właścicielem posesji i browaru został Ludwik Stumpf. Za jego czasów wybudowano – również projektu F.K. Kowalskiego – stojący do dzisiaj pierzeją północną dotykający ulicy Ogrodowej czterokondygnacyjny budynek. Dwa dolne poziomy wkomponowane zostały w skarpę, co umożliwiało utrzymanie stabilnych warunków fermentacji i leżakowania piwa. Dwa wyższe piętra służyły za magazyn ziarna i słodownię. Z biegiem lat i popytem na dobre piwo browar był rozbudowywany.

W 1890 r. nowym właścicielem został Stanisław Skarbek-Borkowski, ale bardzo szybko się jej pozbył, odsprzedając ją Teodorowi Karschowi. Najpierw w imieniu ojca, a następnie po jego śmierci nieruchomością zarządzał Edward Karsch.

Choć wciąż funkcjonując, browar powoli zmniejszał ilość warzonego piwa. W 1916 r. spłonął i już nigdy nie podjęto w nim produkcji. Pozostałe budynki w ciągu siedemdziesięciu lat popadały w ruinę, w niektórych mieściły się magazyny czy funkcjonowały firmy usługowe. W końcu lat sześćdziesiątych i na początku siedemdziesiątych wiele zabudowań zostało rozebranych, a na wschodniej części posesji powstało drugie pasmo ulicy Jana Pawła II.

Opracowanie powstało na podstawie publikacji Muzeum Historii Kielc pt. „Dworek i browar na Krakowskiej Rogatce zwany dworkiem Karscha. Źródła do dziejów Kielc, seria nowa, zeszyt 4”.

Zobacz inne posty

Nowsze
50 rocznica śmierci prof. Sylwestra Kowalczewskiego
Starsze
IV Świętokrzyskie Dni Książki Historycznej
Profile picture for user Marzena Nosek
Marzena Nosek
2
min read
A- A+
  • facebook-f
  • twitter
  • envelope
  • print
Strona główna

Organizacja społeczna, pozarządowa
KRS 0000572516
Adres siedziby: Plac Stanisława Moniuszki 2B/4;25-334 Kielce, Polska
Forma prawna: Stowarzyszenie
Data rejestracji: 27.08.2015 r.
Organ sprawujący nadzór: Prezydent Miasta Kielce
Numer konta bankowego: 64 1600 1462 1715 4910 4000 0001
Kontakt telefoniczny: 535 122 355

  • instagram
  • facebook-f
  • twitter
  • linkedin-in

TPCK

  • Aktualności
  • Kieleckie zabytki
  • Kontakt
Copyright ©, Towarzystwo Przyjaciół Kielc, 2021

Footer menu

  • Kontakt
Strona główna
Towarzystwo Przyjaciół Kielc
Strona powracającego do aktywności stowarzyszenia ludzi sympatyzujących z miastem.
  • O nas
  • Dokumenty
    • Statut
    • Zarząd
  • Aktualności
  • Kieleckie zabytki
  • Kontakt
Clear keys input element